Σε τέτοιους δύσκολους καιρούς, που όλα αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς και μάλλον προς το χειρότερο πριν γίνουν καλύτερα, είναι χρήσιμο να βλέπουμε τη γενική εικόνα, την παγκόσμια συγκυρία, το δάσος και όχι το δέντρο, καθώς και τη δική μας προσωπική στάση, τοποθέτηση και δράση. H Joanna Macy, οικο-φιλόσοφος, μελετήτρια του βουδισμού, της γενικής θεωρίας συστημάτων και της βαθιάς οικολογίας βάζει τάξη στην πολύπλοκη κατάσταση που βιώνουμε και μας προτείνει έναν πολύτιμο χάρτη πορείας.
Η Μεγάλη Στροφή είναι ένα όνομα για την ουσιαστική περιπέτεια της εποχής μας: η μετάβαση από τη βιομηχανική κοινωνία της ανάπτυξης σε έναν πολιτισμό της ζωής.
Η οικολογική και κοινωνική κρίση που αντιμετωπίζουμε υποδαυλίζεται από ένα οικονομικό σύστημα που εξαρτάται από την συνεχώς αυξανόμενη ανάπτυξη. Αυτή η αυτοκαταστροφική πολιτική οικονομία θέτει τους στόχους της και μετρά τις επιδόσεις της με όρους του ολοένα αυξανόμενου κέρδους των εταιρειών – με άλλα λόγια, από το πόσο γρήγορα μπορούν οι φυσικοί πόροι να εξαχθούν από τη Γη και να μετατραπούν σε καταναλωτικά προϊόντα, όπλα, και απόβλητα.
Μια επανάσταση βρίσκεται σε εξέλιξη γιατί οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι οι ανάγκες μας μπορούν να ικανοποιηθούν χωρίς να καταστρέφουμε τον κόσμο μας. Έχουμε τις τεχνικές γνώσεις, τα εργαλεία επικοινωνίας, και τους υλικούς πόρους για να παράγουμε επαρκή τροφή, να εξασφαλίσουμε καθαρό αέρα και νερό, και για να ικανοποιήσουμε λογικές ενεργειακές ανάγκες. Οι μελλοντικές γενιές, αν υπάρξει γι’ αυτές ένας βιώσιμος κόσμος, θα κοιτάξουν πίσω στην κοσμοϊστορική μετάβαση που κάνουμε για μια κοινωνία της ζωής. Και μπορεί κάλλιστα να την ονομάσουν εποχή της Μεγάλης Στροφής. Συμβαίνει τώρα.
Ανεξάρτητα από το αν αναγνωρίζεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που ελέγχονται από τις εταιρείες, η Μεγάλη Στροφή είναι μια πραγματικότητα. Αν και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακόμη αν θα πραγματοποιηθεί έγκαιρα ώστε να επιβιώσει ο άνθρωπος και άλλες πολύπλοκες μορφές ζωής, μπορούμε να γνωρίζουμε ότι είναι σε εξέλιξη. Και κερδίζει έδαφος, μέσω της δράσης αμέτρητων ατόμων και ομάδων σε όλο τον κόσμο. Όταν δούμε αυτή τη στροφή ως το ευρύτερο πλαίσιο της ζωής μας το όραμά μας ξεκαθαρίζει και ξαναβρίσκουμε το θάρρος μας.
Τρεις διαστάσεις της Μεγάλης Στροφής
1. Δράσεις για να επιβραδυνθεί η καταστροφή της Γης και των πλασμάτων της
Ίσως η πιο εμφανής διάσταση της Μεγάλης Στροφής, οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν όλη την πολιτική, νομοθετική και νομική δουλειά που απαιτείται για τη ανάσχεση της καταστροφής, καθώς και άμεσες δράσεις – μπλόκα, μποϊκοτάζ, πολιτική ανυπακοή και άλλες μορφές άρνησης. Μερικά παραδείγματα:
- Τεκμηρίωση και προβολή των επιπτώσεων της Κοινωνίας της Βιομηχανικής Ανάπτυξης στη φύση και την υγεία
- Άσκηση πολιτικής πίεσης ή διαμαρτυρία κατά του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που θέτουν σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα και υπονομεύουν την κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη
- Ξεσκέπασμα και δημοσιοποίηση των παράνομων και ανήθικων εταιρικών πρακτικών
- Αποκλεισμός και επαγρύπνιση σε χώρους οικολογικής καταστροφής, όπως σε αρχέγονα δάση υπό απειλή αποψίλωσης ή σε πυρηνικές χωματερές.
Η δουλειά αυτού του είδους μας βοηθά να κερδίσουμε χρόνο. Σώζει ζωές, και κάποια οικοσυστήματα, έμβια όντα και πολιτισμούς, καθώς και γενετικό υλικό, για την βιώσιμη κοινωνία που θα έρθει. Αλλά δεν αρκεί για να δημιουργήσει αυτή τη βιώσιμη κοινωνία.
2. Ανάλυση των δομικών αιτίων και δημιουργία δομικών εναλλακτικών λύσεων
Η δεύτερη διάσταση της Μεγάλης Στροφής είναι εξίσου ζωτικής σημασίας. Για να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας και τον πλανήτη μας από τη ζημιά που υπέστη από την κοινωνία της βιομηχανικής ανάπτυξης, πρέπει να κατανοήσουμε τη δυναμική της. Ποιες είναι οι σιωπηρές συμφωνίες που δημιουργούν σκανδαλώδη πλούτο για τους λίγους, ενώ εξαθλιώνουν σταδιακά την υπόλοιπη ανθρωπότητα; Ποιοι αλληλένδετοι λόγοι μας δεσμεύουν σε μια ακόρεστη οικονομία που χρησιμοποιεί τη Γη μας ως τροφοδότη και σκουπιδοντενεκέ; Τα πράγματα δεν είναι καλά, και χρειάζεται θάρρος και εμπιστοσύνη στην κοινή λογική για να τα δούμε ρεαλιστικά. Αλλά απομυθοποιούμε τη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας. Όταν καταλάβουμε πώς λειτουργεί αυτό το σύστημα, μπαίνουμε δυσκολότερα στον πειρασμό να δαιμονοποιήσουμε τους πολιτικούς και τους διευθύνοντες συμβούλους των εταιρειών που ελέγχονται από αυτό. Και παρόλη την προφανή δύναμη της κοινωνίας της βιομηχανικής ανάπτυξης, μπορούμε να δούμε και τον εύθραυστο χαρακτήρα της – πόσο εξαρτάται από την υπακοή μας, και πόσο καταδικασμένη είναι να καταβροχθίσει τον εαυτό της.
Εκτός από την κατανόηση της λειτουργίας του σημερινού συστήματος, δημιουργούμε και δομικές εναλλακτικές λύσεις. Σε αμέτρητες περιοχές, όπως τα πράσινα βλαστάρια φυτρώνουν μέσα από τα χαλάσματα, εμφανίζονται νέες κοινωνικές και οικονομικές δομές. Χωρίς να περιμένουμε τους εθνικούς ή τοπικούς πολιτικάντηδες να ευθυγραμμιστούν με μας, ενωνόμαστε, αναλαμβάνοντας δράση στις κοινότητές μας. Προϊόν της δημιουργικότητάς μας και της συνεργασίας μας προς όφελος της ζωής, οι δράσεις αυτές μπορεί να φαίνονται περιθωριακές, αλλά περιέχουν τους σπόρους για το μέλλον.
Ορισμένες από τις πρωτοβουλίες σε αυτή τη διάσταση:
- Διαλέξεις και ομάδες μελέτης για την κοινωνία της βιομηχανικής ανάπτυξης
- Στρατηγικές και προγράμματα για τη μη-βίαιη άμυνα του πολίτη
- Μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά και πυρηνικά καύσιμα και στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
- Συνεργατικοί τρόποι διαβίωσης, όπως η συστέγαση και τα οικολογικά χωριά
- Κοινοτικοί λαχανόκηποι, συνεταιρισμοί καταναλωτών, γεωργία υποστηριζόμενη από την κοινότητα, αποκατάσταση των λεκανών απορροής του νερού, τοπικά νομίσματα …
3. Αλλαγή συνειδητότητας
Αυτές οι δομικές εναλλακτικές λύσεις δεν μπορούν να ριζώσουν και να επιβιώσουν χωρίς βαθιά ριζωμένες αξίες που να τις στηρίζουν. Πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις επιθυμίες μας και τη σχέση μας με τη Γη και τους άλλους ανθρώπους. Απαιτούν, με άλλα λόγια, μια βαθιά αλλαγή στην αντίληψή μας για την πραγματικότητα – και αυτή η αλλαγή συμβαίνει τώρα, τόσο ως νοητική επανάσταση όσο και ως πνευματική αφύπνιση.
Οι γνώσεις και οι εμπειρίες που θα μας επιτρέψουν να κάνουμε αυτή την αλλαγή αυξάνονται ολοένα και παίρνουν πολλές μορφές. Μπορούν να προκύψουν ως θλίψη για τον κόσμο μας, ως αποκαθήλωση των αντιλήψεων του παλιού παραδείγματος για τον ατομικισμό, τον θεμελιώδη διαχωρισμό του εαυτού. Εμφανίζονται ως θετικές αντιδράσεις σε σημαντικές ανακαλύψεις στην επιστημονικής σκέψης, καθώς ο αναγωγισμός και ο υλισμός υποχωρούν μπροστά στα στοιχεία που υποδεικνύουν ένα ζωντανό Σύμπαν. Εμφανίζονται επίσης στην αναβίωση των σοφών παραδόσεων, θυμίζοντάς μας ξανά ότι ο κόσμος μας είναι ένα ιερό σύνολο, που αξίζει να τον λατρεύουμε και να τον υπηρετούμε.
Οι πολλές μορφές και τα συστατικά αυτής της διάστασης περιλαμβάνουν:
- Γενική θεωρία ζωντανών συστημάτων
- Βαθιά οικολογία και το βαθύ και μακρόχρονο οικολογικό κίνημα
- Πνευματικότητα της Δημιουργίας και Θεολογία της Απελευθέρωσης
- Ενεργός Βουδισμός και παρόμοια ρεύματα σε άλλες παραδόσεις
- Η αναβίωση των σαμανιστικών παραδόσεων
- Οικοφεμινισμός
- Οικοψυχολογία
- Το κίνημα της απλής ζωής
Οι συνειδητοποιήσεις που κάνουμε στην τρίτη διάσταση της Μεγάλης Στροφής μας προστατεύουν από το να υποκύψουμε στον πανικό και την παράλυση. Μας βοηθούν να αντισταθούμε στον πειρασμό του στρουθοκαμηλισμού ή να στραφούμε ενάντια στους άλλους ανθρώπους, ψάχνοντας για αποδιοπομπαίους τράγους για να ξεσπάσουμε τον φόβο και την οργή μας.
Χάρτης πορείας για τον καθένα μας στην Μεγάλη Στροφή
Ξεκινήστε από την Ευγνωμοσύνη
Το να ζει κανείς σε αυτό το όμορφο, αυτοοργανωμένο σύμπαν – το να παίρνει μέρος στον χορό της ζωής με αισθήσεις για να το αντιλαμβάνεται, με πνεύμονες να το αναπνέει, με όργανα να τον θρέφουν από αυτό – είναι ένα θαύμα που δεν εκφράζεται με λέξεις. Η ευγνωμοσύνη για το δώρο της ζωής είναι η βασική πηγή όλων των θρησκειών, το σήμα κατατεθέν των μυστών, η πηγή κάθε αληθινής τέχνης. Επιπλέον, αποτελεί προνόμιο να ζούμε αυτή την εποχή που μπορούμε να επιλέξουμε τη συμετοχή στην αυτο-ίαση του κόσμου μας.
Μην φοβάστε το σκοτάδι
Ζούμε μια σκοτεινή εποχή, γεμάτη πόνο και αβεβαιότητα. Όπως τα ζωντανά κύτταρα σε ένα μεγαλύτερο σώμα, είναι φυσικό να νιώθουμε το τραύμα του κόσμου μας. Έτσι, μη φοβάστε την αγωνία που νιώθετε, ή τον θυμό ή τον φόβο, γιατί αυτές οι αντιδράσεις προκύπτουν από τη βαθιά σας ανησυχία και από την πραγματική σας σύνδεση με όλα τα όντα.
Τολμήστε να οραματιστείτε
Από αυτό το σκοτάδι μπορεί να αναδυθεί ένας νέος κόσμος, φτιαγμένος όχι τόσο στο μυαλό μας όσο στα όνειρά μας. Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να δούμε καθαρά πώς πρόκειται να είναι, καλούμαστε ωστόσο να αφήσουμε τη φαντασία μας να φτιάξει το μέλλον. Δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε παρά μόνο αυτό που έχουμε αγαπήσει στις καρδιές μας.
Ανασκουμπωθείτε
Πολλοί άνθρωποι δεν εμπλέκονται στη Μεγάλη Στροφή, επειδή υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά προβλήματα, που μοιάζουν να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Να σώσω τις φάλαινες ή να βοηθήσω κακοποιημένα παιδιά; Η αλήθεια είναι ότι όλες οι πτυχές της τρέχουσας κρίσης αντανακλούν το ίδιο λάθος, την απομόνωσή μας από το σύνολο και την εκμετάλλευση των άλλον προς ίδιο όφελος. Έτσι η αντιμετώπιση ενός προβλήματος βοηθά και τα άλλα να λυθούν. Απλά βρείτε αυτό που σας αρέσει να κάνετε και απολαύστε το. Ποτέ μην προσπαθήσετε να το κάνετε μόνοι σας. Συνδεθείτε με άλλους. Θα εμπνέετε και θα δίνετε ενέργεια ο ένας στον άλλο.
Δράστε ανάλογα με την ηλικία σας
Δεδομένου ότι κάθε σωματίδιο στο σώμα σας προέρχεται από τη πρώτη αναλαμπή του χώρου και του χρόνου, έχετε πραγματικά την ίδια ηλικία με το σύμπαν. Έτσι, όταν ασκείτε πίεση στο γραφείο ενός βουλευτή της περιοχής σας ή επισκέπτεσθε έναν οργανισμό κοινής ωφέλειας ή κάνετε κατάθεση σε μια ακρόαση για τα πυρηνικά απόβλητα ή αντιστέκεστε να προστατέψετε ένα αρχέγονο δάσος, το κάνετε όχι από κάποια προσωπική ιδιοτροπία, αλλά με την πλήρη εξουσία που σας δίνουν τα 15 δισεκατομμύρια χρόνια σας.
Πηγή, Κεντρική εικόνα Ⓒ: joannamacy.net